§1 Openingswoord
In de opera van Wagners De Vliegende Hollander is het beeld opgetekend van een mens die al te zeer aan materie en zintuigelijk waarneembare ervaringen haakt en geen denkbare toegang kan krijgen tot het bovenzinnelijke wezen van het bestaan. Daarmee ontgaat hem zijn echte thuisland en de finesse en het belang van ware menselijke interactie, wat mensen werkelijk in geestelijk opzicht voor elkaar kunnen betekenen.
Voor meer over notie van een bovenzinnelijk bestaan (Geistiges Heim), zie het Steiner citaat: De twee hoofdgedachten van de antroposofie (De grote Rudolf Steiner Citatensite, 19 november 2022).
§2 Gedicht
Gedachtendaadwezen
En er wordt een daad gesteld in gedachten,
lijft dan leven loven in?
Alles wat te hoop loopt en be-looft,
breekt beloften?
Is dat mijn vooravond,
mijn eender einder in wilsbesluit,
mijn horizon en eeuwige cirkelgang?
Vloek is wat ik najaag? Bolt de wind, tegen stroom in, slechts bakzeil!?
Vertel mij Vliegende Hollander waartoe dolen dient.
Jij bestaat, telkens zeven jaar onverlost.
Onthul mij Senta, mijn verblijfplaats,
m’n eeuwigheid en trouw…
(J.W.; Rotterdam, 18 november 2022)
§3 Libretto opera van Richard Wagner: De vliegende Hollander
Duits: Der fliegende Holländer; Bedrijf 1, scene 2: Der Holländer
HOLLÄNDER
Die Frist ist um, und abermals verstrichen
sind sieben Jahr’: – voll Überdruss wirft mich
das Meer ans Land. Ha, Stolzer Ozean!
In kurzer Frist sollst du mich wieder tragen!
Dein Trotz ist beugsam, doch ewig meine Qual.
Das Heil, das auf dem Land ich suche, nie
werd ich es finden! Euch, des Weltmeers Fluten,
bleib’ ich getreu, bis eure letzte Welle
sich bricht und euer letztes Nass versiegt!
– Wie oft in Meeres tiefsten Schund
stürzt’ ich voll Sehnsucht mich hinab,
doch ach! den Tod, ich fand ihn nicht!
Da, wo der Schiffe furchtbar Grab,
trieb mein Schiff ich zum Klippengrund;
doch ach! mein Grab, es schloss sich nicht.
Verhöhnend droht’ ich dem Piraten,
in wildem Kampfe hofft’ ich Tod.
Hier – rief ich – zeige deine Taten,
von Schätzen voll sind Schiff und Boot!
Doch ach! des Meer’s barbar’scher Sohn
schlägt bang das Kreuz und flïgt davon!
Nirgends ein Grab! Niemals der Tod!
Dies der Verdammis Schreckgebot.
(Er richtet seinen Blick gen Himmel)
Dich frage ich, gepreisner Engel Gottes,
der meines Heils Bedingung mir gewann;
war ich Unsel’ger Spielwerk deines Spottes,
als die Erlösung du mir zeigtest an? –
Vergebne Hoffnung! Furchtbar eitler Wahn!
Un ew’ge Treu auf Erden ist’s getan!
Nur eine Hoffnung soll mir bleiben,
nur eine unerschüttert stehn:
solang der Erde Keim’ auch treiben,
so muss sie doch zugrunde gehn!
Tag des Gerichtes! Jüngster Tag!
Wann brichst du an in meine Nacht?
Wann dröhnt er, der Vernichtungschlag,
mit dem die Welt zusammenkracht?
Wann alle Toten auferstehn,
dann werde ich in Nichts vergehn.
Ihr Welten, endet euren Lauf!
Ew’ge Vernichtung, nimm mich auf!
(Der Holländer lehnt sich mit verschränkten Armen, dumpf in sich gekehrt, an eine Felswand des Vordergrundes)
CHOR DER MANNSCHAFT DES HOLLÄNDERS
(im Schiffsraum unsichtbar)
Ew’ge Vernichtung, nimm uns auf!
Engels: The Flying Dutchman; Bedrijf 1, scene 2: The Dutchman
DUTCHMAN
The time is up and seven more years
have gone. Weary of it the sea casts me up
on land. Ha! proud ocean!
Soon you shall bear me again!
Your spite is fitful, but my torment is eternal!
The grace I seek on land never
shall I find! To you, ocean-tides,
I shall be true, until your last wave
breaks, and you are drained dry.
How often into the sea’s deepest maw
have I longingly hurled myself,
yet death, ah, I found it not!
There, in the awful tomb of ships,
I drove mine on to the rocks,
but alas, no tomb closed over me!
Mockingly, I defied the pirate,
in fierce combat I hoped for death.
Here – I cried – Show your prowess.
With treasure my ship is filled.
Alas, the sea’s barbarous son
crossed himself in terror and fled!
Nowhere a grave! Never death!
This is damnation’s dread command!
You I ask, blessed angel of God,
who won for me the terms of my salvation,
was I the sorry plaything of your scorn,
when you showed me the way to redemption?
Vain hope! Terrible, futile folly!
There is no eternal fidelity on earth!
Only one hope is left to me,
only one that is undestroyed:
while Earth’s seeds long may thrive
yet one day it must end too!
Day of Judgment! Day of Doom!
When will you dawn and end my night?
When will resound the crack of doom,
rending the earth asunder?
When all the dead rise up,
then shall I fade into the void.
Worlds, end your course!
Eternal destruction, take me!
THE DUTCHMAN’S CREW
(from the hold)
Eternal destruction, take us!
Muziek
Hoe waardeert u dit blogartikel?
Dat kunt u aangeven door commentaar te leveren in de onderstaande reactieruimte en/of door te klikken op één van de de iconen hieronder. Zie de kwalificatie die tevoorschijn komt zodra u de muisaanwijzer of uw vingertop op een icoon laat rusten.
Eigenlijk is het vreemd dat het libretto van de opera De Vliegende Hollander van Richard Wagner nauwelijks verkrijgbaar is op de Nederlandse boekenmarkt. Zal dit operaboekje waarin die vertaling staat binnenkort lenen bij mijn plaatselijke gemeentebibliotheek en die vertaling op internet plaatsen.
Mooi trouwens dat in het eerste zinsdeel van de openingszin van het Steinercitaat waarnaar wordt verwezen de term occulte wetenschap is gebruikt.
” Alle occulte wetenschap moet uit twee gedachten voortkomen, die in ieder mens wortel kunnen schieten. ”
Het Steiner citaat is door Ridzerd van Dijk geplukt uit het hoofdstuk Karakter van de occulte wetenschap (bladzijde 33 t/m 51), in het Duitse origineel aangeduid met Charakter der Geheimwissenschaft. Dat vertalen met ‘Karakter van verborgen wetenschap’ of ‘Karakter van geheime wetenschap’ zou bij een Nederlandstalig leespubliek moeilijk weerklank vinden, eerder verwarring stichten. Vertalingen als ‘Karakter van de wetenschap van het bovenzinnelijke’ of ‘Karakter van de wetenschap van het bovenzinnelijke bestaan’ of ‘Karakter van de wetenschap van bovenzinnelijke werelden en bovenzinnelijke wezens’ zouden naar mijn idee evenmin voldoen.
Is overigens door de redactie van Uitgeverij Stichting Rudolf Steiner Vertalingen eens ook overwogen om de titel van het boek (GA 13) ‘Die Geheimwissenschaft im Umriss’ in het Nederlands in plaats van ‘De geheimen van de ziel – Herkomst en bestemming van de mens’ de boektitel ‘De geheimen van de ziel en van de geest – Herkomst en bestemming van de mens’ mee te geven? Het gaat immers om lichaam, ziel en geest. Zie verder het redactionele voorwoord bij de Nederlandse uitgave (bladzijden 5 en 6) en het nawoord van vertaler Wijnand Mees (bladzijde 349 t/m 371).