Hegemonie en strijd

Het maakt natuurlijk uit of mensen met elkaar een strijd aangaan op recreatieve basis in sportief verband of dat zij dat doen vanwege levensconflicten die zich in het dagelijkse leven voordoen. Inzet is in beide gevallen welslagen en zegevieren.

§1 Denksport

Op 11-jarige leeftijd kwam ik in aanraking met het schaakspel. Dat sprak me aan. Samen met een paar klasgenoten begon ik me daarin te specialiseren. Een paar jaar later werd ik lid van een schaakvereniging. Op 31-jarige leeftijd verliet ik die club en begon ik het spel van een afstand te volgen. Op het moment dat internet technisch volwassen vormen begon aan te nemen kon ik langs die weg met genoegen schaakspelers van wereldformaat met elkaar de strijd zien aanbinden. Schaakliefhebber ben ik altijd gebleven.

§2 Kandidaten

Zoals bekend is de Noor Magnus Carlsen geen wereldkampioen klassiek schaken meer. Hij deed vrijwillig afstand van die troon. In 2023 nam de Chinees Ding Liren de fakkel over. Zijn prestaties in toernooien zijn sindsdien niet indrukwekkend. Hij lijkt de druk niet aan te kunnen en de concurrentie is ‘moordend’. Carlsen wordt op dit moment nog steeds, terecht denk ik, de sterkste speler ter wereld geacht. Gisteren, woensdag 3 april 2024, is het Kandidatentoernooi 2024 van start gegaan. Tot en met 23 april stijden 8 topspelers om het recht om later dit jaar tegen Ding Liren een tweekamp te mogen spelen voor de wereldtitel. Met belangstelling en genoegen volg ik dat deze maand.

§3 Rudolf Steiner aan zet

Rudolf Steiner, grondlegger van de antroposofie, speelde in zijn studententijd uit interesse en naar ik aanneem met plezier soms schaakpartijen. Strijd hield hem zijn hele leven lang intensief bezig. Daarover heeft hij veel geschreven en gesproken. In 1917, ten tijde van de Eerste Wereldoorlog, hield hij in drie Zwitserse steden een voordrachtenreeks over diepgaande wereldconflicten, belangentegenstellingen, belangenstrijd en uiteenlopende cultuurtijdperken. Ter verduidelijking maakte hij daarbij in Zürich gebruik van een analogie met het schaakspel.

Uit:
De tweede voordracht van het tweeluik:
Achter de schermen van de uiterlijke gebeurtenissen
Hinter den Kulissen des äußeren Geschehens
Spreker: Rudolf Steiner
Plaats en datum: Zürich, 13 november 1917
Onderdeel van de voordachtenreeks:
Individuelle Geistwesen und ihr Wirken in der Seele des Menschen
GA 178

Rudolf Steiner:

GA 178, Hinter den Kulissen des äußeren Geschehens, bladzijde 116 t/m 118:
(Voor de nadere context lees of aanhoor de voordracht in kwestie in zijn geheel.)

” […] Tegenwoordig kunnen spirituele waarheden die sinds 1879 neersijpelen uit de geestelijke wereld op geëigende wijze in ogenschouw worden genomen. Geesteswetenschap toont de gepaste weg.En wanneer men met pure echte wil deze geesteswetenschap aanhoudt, zal ze voor mensen het juiste verband tussen de fysieke en spirituele wereld tonen. Wat men daardoor verkrijgt en waarmee mensen bekend moeten raken, vereist evenwel inspanning. Van vele vormen van gemakzucht, waaraan mensen zich ontegenzeggelijk overgeven, zal men zich moeten ontdoen. Het vergt inspanning. Want wanneer de mens tegenwoordig spreekt over impulsen die vanuit de geestelijke wereld inwerken op de fysieke wereld en die ook de toekomst bepalen, duiken er altijd mensen op die zeggen: van deze en gene bijzonderheden moet ik afweten. – Tegenwoordig hebben mensen bijvoorbeeld het liefst dat men het voor hen inkleurt, alles tot in de fijnste details inkleurt.

Met een vergelijking zal ik duidelijk maken wat ik bedoel, want u zult zeggen: wat hij daar zegt is onbegrijpelijk. Aan de ene kant beweert hij dat gedetailleerde invulling juist schadelijk is voor het kennen van de toekomst, terwijl hij aan de andere kant weer zegt dat men naar de verkondiging van zulke kennis goed moet luisteren, omdat ze precies zegt wat de toekomst zal zijn. – Ik zal u dit uitleggen met een heel eenvoudige alledaagse vergelijking. Er bestaan goede en slechte schaakspelers. Wanneer iemand achter het schaakbord zit en een slechte schaakspeler is, zal hij slechte zetten doen. Daarmee zal hij niet in zijn opzet slagen en het spel verliezen. Als hij een goede schaakspeler is zal hij meer kans maken en het spel winnen. De slechte schaakspeler doet eenvoudigweg het verkeerde en de goede schaakspeler doet op een gegeven moment het juiste. Wendt de goede schaakspeler zijn gedachten aan om tot in details uit te rekenen en voor te stellen wat zijn tegenstanders later voor zetten doet? Moet hij weten wat zijn tegenstander twee uur lang voor zetten doet als hij een goede schaakspeler is? Nee, dat hoeft hij niet te weten! Zijn kunst van correct en goed schaken is effectief omdat hij voor de toekomst (de uitslag; J.W.) het juiste en vereiste verricht. Hij zal zich aan de vrije wil van de tegenstander moeten blootstellen en wanneer hij echter geen inzicht heeft in wat goede zetten zijn zal hij verkeerde zetten doen. Daarom kan men niet zeggen dat het in wisselwerking met een tegenspeler niet uitmaakt goed en correct te kunnen schaken. Het helpt bijzonder veel dat men goed kan schaken. Als u zich nader in deze vergelijking verdiept zult u inzien wat ik bedoel. Maar deze vergelijking zal u er tegelijk op wijzen hoe juist het is dat ieder die goed doorkneed is in occulte zaken u zeggen moet dat op het moment dat men zijn motieven voor zijn handelen (‘Impulse für das Handeln’; handelingsmotieven; J.W.) in de fysieke wereld uit de geestelijke wereld haalt, men er tegelijkertijd op bedacht moet zijn dat een andere geestelijke macht in het krijt kan treden, dat men een tegenspeler heeft waar men rekening mee moet houden, dat men geen vrij gebied voor zich heeft en vrij spel heeft, alles kan doen wat men wil. Dat is echter ongemakkelijk… Als u zich slechts op de hoogte stelt van occulte impulsen, met impulsen die uit de geestelijke wereld worden gehaald en u ze laat ik zeggen als een politicus probeert te realiseren, heeft u het liefst als u een man/vrouw van deze tijd bent dat alles vanzelf gaat; dat al deze zaken zomaar worden ingevoerd, dat u alles kunt bevelen. Maar wanneer u doeltreffende, effectieve impulsen heeft, zeker occult geestelijke impulsen, die u in de fysieke wereld kunt toepassen, dan moet u overal met de vrije wil rekening houden, niet alleen van mensen om u heen, maar ook van hogere wezens. Onder de huidige omstandigheden moet u er niet op rekenen dat u vrij baan heeft, maar u zich ervan bewust worden dat u zich op een rijk geschakeerd strijdtoneel begeeft. […] “

Hieronder een verwijzing naar een Engelse audioversie van de gehele voordrachtenreeks Secret brotherhoods and the mystery of the human double (GA 178), inclusief die tweede voordracht van het in GA 178 opgenomen tweeluik Achter de schermen van de uiterlijke gebeurtenissen (is lecture 4 van de audio uitgave op Youtube). Voor een goed begrip van dat belangrijke tweeluik mag worden aangeraden om eerst de inleidende voordracht daarvan, de eerste voordracht ervan, te beluisteren (dat is lecture 3 van de audio uitgave).

Muziek